Khi thấy trẻ bị sốt cần đi khám để xem đứa trẻ có bị sốt xuất huyết không? Dấu hiệu bệnh thường gặp ở những trẻ lớn là trẻ đang vui chơi khỏe mạnh thì đột ngột bị sốt cao; uống thuốc hạ sốt có bớt nhưng sau đó thì sốt trở lại. Bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXHD) sẽ thường khởi phát bằng bệnh sốt và có các đặc điểm như: sốt đột ngột, dai dẳng và sốt cao. Triệu chứng chảy máu sẽ thường xảy ra ở trong vài ngày sau khi bị sốt và biểu hiện dưới nhiều hình thức như: chảy máu cam, xuất huyết dưới da hay nôn mửa hoặc tiểu ra máu.
Tuy nhiên, 1 số trẻ hoàn toàn lại không bị chảy máu và bệnh sẽ chỉ biểu hiện bằng những triệu chứng sốt, ho, đau họng vậy nên dễ nhầm với bệnh viêm họng. Bệnh sốt xuất huyết có diễn biến rất phức tạp; và đặc biệt là biến chứng sốc sẽ có thể dẫn đến tử vong. Vì thế, phụ huynh sẽ cần cẩn thận khi mà chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết.
Nhận biết trẻ bị bệnh sốt xuất huyết
Dấu hiệu bệnh thường gặp ở trẻ lớn là trẻ đang chơi khỏe mạnh thì đột ngột sốt cao; uống thuốc sốt hạ có bớt nhưng sau đó sốt trở lại. Thông thường hai ngày đầu trẻ có thể kèm theo một số triệu chứng khác như đau đầu, biếng ăn, mệt mỏi, nhức mỏi cơ giống như các triệu chứng cảm cúm. Sau đó có thể có một số dấu hiệu như biểu hiện xuất huyết ở da, chảy máu mũi hoặc chảy máu răng, ói ra máu, đi tiêu phân đen.
Ở trẻ nhũ nhi, bệnh diễn tiến bằng biểu hiện sốt cao, có khi kèm theo triệu chứng hô hấp như ho, sổ mũi, hắt hơi. Hoặc triệu chứng tiêu hóa như tiêu chảy, nôn ói, dễ nhầm với bệnh lý đường hô hấp hay tiêu hóa.
Khi thấy trẻ sốt cần đi khám để xem trẻ có bị sốt xuất huyết không. Trường hợp nhẹ có thể chăm sóc, điều trị, theo dõi, hạ sốt lau mát trẻ tại nhà. Khi trẻ sốt liên tục trên hai ngày với các biểu hiện nặng thì phải nhập viện. Đặc biệt với những trường hợp xuất hiện dấu hiệu cảnh báo nặng như bứt rứt, lăn lộn, chảy máu cam máu răng, tay chân lạnh, ói ra máu… cần nhập viện cấp cứu dù là ngay đêm. Không nên đợi đến sáng. Nếu để chậm có thể sốc sâu, không phục hồi, thậm chí dẫn đến tử vong.
Phụ huynh cần theo dõi cẩn thận
Sai lầm thường gặp là phụ huynh khi thấy trẻ hết sốt thì chủ quan, không tiếp tục theo dõi. Bệnh sốt xuất huyết do virus nên thường có hiện tượng sốt đi sốt lại và diễn tiến bất thường. Nếu trẻ hết sốt nhưng vẫn còn biểu hiện bất thường như tay chân lạnh, đau bụng, nôn ói nhiều thì cần theo dõi để đưa trẻ nhập viện cấp cứu kịp thời.
Bệnh sốt xuất huyết nếu không điều trị kịp thời, đúng cách có thể dẫn đến các biến chứng như sốc sốt xuất huyết, suy hô hấp, rối loạn đông máu, tổn thương gan, rối loạn tri giác, có thể gây tử vong… Trong giai đoạn đầu khởi bệnh thường có các triệu chứng dễ nhầm lẫn với sốt phát ban, sốt siêu vi, tay chân miệng… nên cần theo dõi chặt chẽ các biểu hiện bệnh để có hướng chăm sóc thích hợp; cũng như đưa trẻ đến khám cơ sở y tế kịp thời.
Cách chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết
Khi nghi ngờ bị SXH thì cần đưa trẻ đi khám ở cơ sở y tế gần nhất. Khi đã được bác sĩ chẩn đoán là bị SXHD thì cần tuân theo sự tư vấn của bác sĩ. Trẻ sốt xuất huyết cấp 1 sẽ được điều trị tại nhà theo đơn, có hẹn ngày khám lại. Với cấp 2 thì trẻ có thể điều trị tại nhà có theo dõi chặt chẽ; hoặc nhập viện nếu xét thấy cần thiết.
- Nếu nhiệt độ của trẻ trên 38,5 độ C, cần cho trẻ uống thuốc hạ nhiệt loại paracetamol đơn chất với liều lượng từ 10 – 15mg/kg trọng lượng cơ thể trẻ; cứ 6 giờ/lần nếu trẻ vẫn còn sốt cao. Sau khi uống thuốc hạ nhiệt 1 giờ, cần đo lại nhiệt độ. Tuyệt đối không dùng aspirin vì chất này sẽ làm rối loạn đông máu gây chảy máu kéo dài rất nguy hiểm cho người bị SXHD, đặc biệt là trẻ em.
- Nếu thân nhiệt của trẻ trên 37 độ, dưới 38,5 độ thì không cần cho trẻ uống thuốc hạ nhiệt. Chỉ cần lau mát cho trẻ bằng khăn nhúng nước ấm để làm thoát nhiệt cho trẻ dễ dàng.
- Khi trẻ bị sốt cao trong một thời gian dài (trên 39 độ) sẽ làm cho trẻ bị mất nước và các chất điện giải kèm theo. Dẫn đến rối loạn thần kinh, thậm chí co giật. Vì vậy, cần cho trẻ uống nhiều nước để bù dắp lượng nước bị mất do sốt. Nếu trẻ uống được nước pha từ oresol thì càng tốt. Nên cho trẻ uống thêm nước cam, chanh tươi để có thêm sinh tố C.
Lưu ý khi chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết
Nhiều người lo lắng nên cho con dùng thuốc hạ sốt liên tục, cắt lể máu, nhịn ăn, nhịn uống… khiến bệnh nặng thêm. Sai lầm phổ biến của nhiều bà mẹ khi chăm trẻ sốt xuất huyết là nóng lòng khi con sốt liên tục. Tự ý cho dùng thuốc hạ sốt hơn 4-5 lần mỗi ngày, dẫn đến lạm dụng thuốc. Điều này có thể làm tổn thương gan nặng nề, xuất huyết tiêu hóa.
Không ít phụ huynh khi thấy con xuất hiện những vết bầm đã tiến hành cắt lể lấy bớt máu độc. Việc cạo gió, cắt lể dễ dẫn đến hiện tượng chảy máu không cầm. Đây là ngả vào cho vi trùng xâm nhập, có thể gây rối loạn đông máu.
Nhiều người khi thấy trẻ sốt kèm theo rối loạn tiêu hóa, nôn ói liên tục đã cho con nhịn ăn, nhịn uống. Việc này khiến trẻ không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng nên dễ mất sức; một số trường hợp có thể hạ đường huyết, gây co giật. Giải pháp tốt nhất là nên cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu; chia làm nhiều bữa nhỏ trong ngày. Cần cung cấp nhiều nước để tránh tình trạng thiếu nước và chất điện giải. Nên tránh các thức ăn, thức uống có màu đỏ, màu đen. Vì khó phân biệt với màu máu khi trẻ nôn ói hoặc đi ngoài.